Sobański Aleksander Maria (1925–1994), automobilista. Ur. 10 XII w Warszawie w rodzinie ziemiańskiej, był wnukiem Adama Tomasza Skrzyńskiego (zob.), jedynym synem Adama Karola, i Marii Joanny ze Skrzyńskich (1897–1946), siostrzeńcem Aleksandra Skrzyńskiego (zob.), stryjecznym bratankiem Władysława (zob.).
S. początkowo uczęszczał do gimnazjum w Pszczynie, w l. 1943–4 do Liceum Handlowego w Krakowie. Potem studiował na Akad. Handlowej w Krakowie, której jednak nie ukończył. W tym okresie zainteresował się sportem samochodowym, a zwłaszcza rajdami i został członkiem Automobilklubu Polski (Oddział Kraków). W październiku 1948 uczestniczył w I Rajdzie po Ziemi Krakowskiej, w którym zajął 4. miejsce w kategorii III (samochody turystyczne), a w l. 1949–56 startował w tzw. Jednodniowych Jazdach Konkursowych (JJK) rozgrywanych w okręgach i będących eliminacjami do finałowej Krajowej Jazdy Konkursowej. Taki system eliminacji skrytykował S. w artykule JJK dziś i jutro opublikowanym w „Motorze” (1952 nr 28). Wybrany w czerwcu 1957 na walnym zebraniu Automobilklubu Krakowskiego do zarządu, objął płatną funkcję sekretarza i pełnił ją do maja 1960; w l. 1960–2 był skarbnikiem, a w l. 1968–70 przewodniczącym Komisji Ekonomicznej Automobilklubu Krakowskiego. Ponadto w l. 1957–71 S. był członkiem Głównej Komisji Sportowej Samochodowej (GKSS) w Polskim Związku Motorowym (PZM) oraz członkiem Rady Głównej Automobilklubu Polskiego.
Największe sukcesy w sporcie samochodowym S. odnosił w l. 1957–65. W r. 1957 został rajdowym samochodowym wicemistrzem Polski w kl. V S (tj. w kl. samochodów z silnikami podrasowanymi o pojemności skokowej silnika do 1300 cm3), a w r. 1958 mistrzem Polski w tej kl. W maju 1958 wystartował (z Kazimierzem Osińskim) w Rajdzie Akropolu, był pierwszym po drugiej wojnie światowej polskim kierowcą startującym w rajdzie na terenie Europy Zachodniej. W r.n. wraz z Mieczysławem Sochackim uczestniczył w Rajdzie Monte Carlo, uważanym za najbardziej prestiżowy rajd europejski, zajmując 166 miejsce. W r. 1962 S. ponownie został rajdowym mistrzem Polski w kl. VII (tj. samochodów seryjnych o pojemności skokowej silnika do 1300 cm3), a zwycięstwo to powtórzył w r. 1965. Rok 1965 przyniósł mu także sukcesy w rajdach międzynarodowych; w Rajdzie Adriatyku zwyciężył w swej klasie, a w klasyfikacji generalnej był trzeci. Trzecie miejsce zajął również w klasie do 2 tys. cm3 w jubileuszowym XXV Międzynarodowym Rajdzie Polski. W r. 1966 ponownie wystartował w Rajdzie Monte Carlo (z Czesławem Wodnickim) jednak bez sukcesu. Uczestniczył też kilkakrotnie w rajdach jako szef serwisu Sobiesława Zasady, m.in. w r. 1967 w rajdzie o «Wielką Nagrodę Argentyny», w którym Zasada odniósł zwycięstwo. W r. 1969 zrezygnował ze startów w rajdach. Wielokrotnie pełnił funkcję sędziego rajdowego, a w r. 1970 był nawet komandorem Rajdu Polski. Do r. 1971 był przewodniczącym podkomisji rajdowej w GKSS PZM.
Już w r. 1960 S. rozpoczął działalność jako przedsiębiorca prywatny, otwierając zakład galanterii metalowej w Krakowie. W r. 1971 wyjechał na stałe za granicę, początkowo do Włoch, potem do Anglii, by w końcu osiedlić się w Wiedniu. Tam prowadził przedstawicielstwo i stacje obsługi znanych firm samochodowych BMW i Volvo. W r. 1975 raz jeszcze wystartował w Rajdzie Monte Carlo (z Andrzejem Wędrychowskim na samochodzie BMW 2000), tym razem w kategorii weteranów i jako pierwszy Polak został zwycięzcą tego rajdu. Od poł. l. osiemdziesiątych S. prowadził w Jeleniej Górze polonijną firmę budowlaną «SOBFAL», wykonującą m.in. flizy, przecinki drzewne, lecz po kilku latach zakończył działalność zawodową i przeszedł na emeryturę. Zmarł 2 IV 1994 w Wiedniu, pochowany został 8 IV t.r. w Zagórzanach koło Gorlic w grobowcu rodzinnym Skrzyńskich. Był odznaczony przez Tow. Łączności z Polonią Zagraniczną złotym medalem «Polonia z Macierzą».
S. był trzykrotnie żonaty; pierwszą żoną była Barbara z Greinertów, 1.v. Męcińska (rozwód po kilku latach), drugą (od r. 1958) Barbara z Ciaputów (ur. 1929), 1.v. Kaszyńska (rozwód w r. 1983), trzecią – Anna z Mazanków, 1.v. Falknerowa (rozwód po r. 1990). Z drugiego małżeństwa miał jedyną córkę Monikę Izabelę (ur. 1960), ekonomistkę.
Fot. (z ok. r. 1943) w: Mater. Red. PSB; – Lenczewski T., Genealogie rodów utytułowanych w Polsce, W. 1995–6 I; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II 272, V 263 (dot. matki, Marii Joanny); – 40 lat w służbie motoryzacji. Historia Polskiego Związku Motorowego, W. 1991; Lis J., Pędzą samochody mijają lata 1908–1998, Kr. 1998 s. 58–9, 63, 65, 71–3, 76, 78–82, 84, 86–8, 92–3, 97, 103, 122–3, 147, 152, 157–8, 166, 178, 200, 256, 434–5, 440–1, 445; – Zasada S., Samochód, rajd, przygoda, W. 1970 s. 76, 79, 82, 85–6, 91, 95, 97–8, 103–4, 110–11, 113, 119, 135–6, 140 (fot. wspólna między s. 80 a 81); – „Dzien. Pol.” 1994 nr 79, 116; „Motor” 1952 nr 33, 1958 nr 49, 50, 1959 nr 5, 1965 nr 47, 1975 nr 6, 1994 nr 16; „Przegl. Sportowy” 1959 nr 13 s. 1, 1966 nr 8 s. 1, 1975 nr 18 s. 6; „Przekrój” 1994 nr 17; „Tempo” 1958 nr 5 s. 6, nr 52 s. 4, 1962 nr 58 dod. s. 12, 1965 nr 59 dod. s. 12; „Tyg. Gorlicki” 1994 nr 10 s. 4; „Życie Warszawy” 1994 nr 81–2, 87, 89; – Informacje drugiej żony, Barbary, zamieszkałej w Kr., w której posiadaniu znajdują się mater. i dokumenty dot. S-ego, oraz Andrzeja Jodłowskiego z Kr.
Zbigniew Porada